Dwie czynności chronią mózg przed starzeniem. Rób to jak najczęściej po czterdziestce

W miarę upływu lat coraz bardziej dostrzegamy nieuchronność zmian zachodzących w organizmie. Zaczynamy odczuwać niepokój związany ze starzeniem się — nie tylko ciała, ale przede wszystkim umysłu. Wraz z wiekiem rośnie ryzyko wielu schorzeń oraz osłabienia funkcji poznawczych. Naukowcy nie ustają jednak w badaniach nad tym, jak proces ten opóźnić. Najnowsze odkrycia wskazują, że dwie niezwykle proste czynności — czytanie i liczenie — mogą odegrać kluczową rolę w zachowaniu sprawności mózgu.

Kiedy nasz mózg zaczyna pracować wolniej?

Po 40. roku życia naturalnie zaczynają osłabiać się funkcje poznawcze. Dotyczy to m.in. takich zdolności jak:

• czytanie,
• pisanie,
• liczenie.

Z badań opublikowanych 5 marca 2025 r. w czasopiśmie Science Advances wynika, że wspomniane umiejętności osiągają swoje maksimum przed 40-tką, by następnie powoli się obniżać. Jednak nie dotyczy to każdego. Osoby z wyższym wykształceniem oraz ci, którzy pracują umysłowo, mogą nadal rozwijać te zdolności nawet po przekroczeniu czterdziestki.

Co ciekawe, zauważono również, że kobiety szybciej niż mężczyźni tracą umiejętności liczenia, pisania i czytania wraz z wiekiem — przy czym największe braki pojawiają się w obszarze matematycznym.

Dlaczego warto trenować umysł codziennie?

Badanie zatytułowane Age and cognitive skills: Use it or lose it sugeruje, że regularne wykorzystywanie zdolności intelektualnych może skutecznie zahamować ich spadek. Nawet proste codzienne czynności, takie jak czytanie wiadomości czy liczenie wydatków, mają ogromne znaczenie.

Jakie aktywności pomagają utrzymać sprawność umysłu?

Według badaczy, osoby, które często angażują się w:

• czytanie książek, maili, artykułów czy publikacji branżowych,
• obliczenia budżetu, używanie procentów, wykresów i tabel,
• rozwiązywanie prostych równań, korzystanie z kalkulatora,

— mogą cieszyć się sprawnym umysłem nawet do późnych lat życia. U wielu z nich nie zaobserwowano żadnego spadku zdolności poznawczych aż do pięćdziesiątego czy sześćdziesiątego roku życia.

Neurony lubią wyzwania

Ekspert Hiszpańskiego Towarzystwa Neurologicznego (SEN), Guillermo García Ribas, podkreśla, że umysł można trenować niemal jak mięsień. — Jeśli regularnie czytamy i liczymy, tworzą się nowe połączenia neuronalne, które chronią nasz mózg przed degeneracją — zauważa.

Już na początku XX wieku Santiago Ramón y Cajal — uważany za ojca neurobiologii — wskazywał, że plastyczność mózgu pozwala nam modelować nasz umysł przez całe życie.

Jak często musisz ćwiczyć mózg?

Uczestnicy badania deklarowali, jak często podejmują się aktywności umysłowych. Średnio:

• 60% badanych czytało coś przynajmniej raz w miesiącu,
• 35% wykonywało zadania liczbowe co najmniej raz w miesiącu.

Nie trzeba codziennie rozwiązywać zadań z algebry. Wystarczy regularność i zaangażowanie — nawet w drobne wyzwania. Badacze podsumowali: „Nie twierdzimy, że mamy dowód przyczynowy, ale zaobserwowane zależności są bardzo spójne i otwierają nowe ścieżki dla dalszych badań”.

Podsumowanie: Co możesz robić już dziś?

Aby wspierać pracę mózgu po 40-tce, warto codziennie:

• czytać — nawet kilkanaście minut dziennie,
• liczyć w pamięci — rachunki, ceny, budżet,
• unikać całkowitej rutyny — mózg lubi nowe wyzwania.

Nie chodzi o wielkie rzeczy, ale o codzienną aktywność intelektualną. Im częściej stawiasz swojemu mózgowi małe wyzwania, tym dłużej zachowa on swoją sprawność.